"นักวิเคราะห์เกมคืออะไร?"

Football Performance Analyst หรือ Football Data Analyst คืออะไร?

คำว่า Football Performance/Data Analyst หรือภาษาไทยอาจจะใช้คำว่า “นักวิเคราะห์เกม” ที่อาจจะใกล้เคียงและคุ้นหูแฟนฟุตบอลที่สุด

นักวิเคราะห์เกม คือตำแหน่งหน้าที่หนึ่งในทีมฟุตบอล ซึ่งมีหน้าที่ในการวิเคราะห์ข้อมูลและประสิทธิภาพของทีม โดยมุ่งเน้นการให้ข้อมูลเชิงลึกเพื่อช่วยให้ทีมสามารถวางกลยุทธ์และการตัดสินใจในเกมได้ มีหน้าที่คร่าวๆ เช่น

- วิเคราะห์ข้อมูลการแข่งขัน สถิติต่างๆ ไม่ว่าจะเป็น การครองบอล, การยิงประตู, การผ่านบอล, การป้องกัน ฯลฯ

- ศึกษารูปแบบการเล่นของทีมตนเองและฝั่งตรงข้าม จุดอ่อน จุดแข็ง ของทั้งทีมและผู้เล่นเป็นรายบุคคล ให้คำแนะนำเกี่ยวกับจุดที่ควรปรับปรุงหรือพัฒนา

- จัดทำรายงานและนำเสนอข้อมูล ให้กับทีมงานที่เกี่ยวข้อง ทั้งทีมโค้ช ผู้เล่น หรือฝ่ายเทคนิค โดยอาจทำเป็นวิดีโอวิเคราะห์เพื่อให้โค้ชและทีมงานใช้เป็นข้อมูลในการเตรียมความพร้อมก่อนการแข่งขัน

นักวิเคราะห์เกมจึงเป็นส่วนสำคัญที่ช่วยเติมเต็ม ให้ทีมวางแผนการเล่นได้อย่างเป็นระบบ โดยใช้ข้อมูลที่วิเคราะห์นำมาใช้ เพื่อสร้างความได้เปรียบในการแข่งขัน

นักวิเคราะห์เกมกับฟุตบอลไทย

นักวิเคราะห์เกม อาจจะไม่ใช่เรื่องใหม่มากในวงการฟุตบอลไทย เมื่อเข้าสู่ระบบอาชีพแบบเต็มตัว หลายสโมสรมีการทำงานในส่วนนี้ โดยทีมใหญ่ๆ หลายทีมมีนักวิเคราะห์เกมเป็นของตัวเอง

แต่กับทีมชาติไทย ภายใต้การบริหารงานของสมาคมฟุตบอลแห่งประเทศไทย มีตำแหน่งนี้ด้วยหรือไม่ เป็นคำถามที่น่าสนใจและแฟนฟุตบอลไทยคงอยากจะรู้

วันนี้ทีมงาน Off The Bench มีโอกาสได้พูดคุยกับคุณ "ศรันย์พัทธ์ บ่อพลอย" หรือเราเรียกเค้าว่า “เนทโต้” หนึ่งในทีมงาน Football Performance Analysis ของสมาคมฟุตบอลแห่งประเทศไทยในปัจจุบัน

เส้นทางสู่การเป็น Football Performance Analyst

สำหรับ เนทโต้ เริ่มเข้าทำงานกับสมาคมฟุตบอล จากการเปิดรับสมัครงานของสมาคม ในตำแหน่งเจ้าหน้าที่วิทยาศาสตร์การกีฬา ซึ่งก็ตรงกับสายที่เรียนมาโดยตรง เนทโต้ นั้นจบการศึกษาจากคณะวิทยาศาสตร์การกีฬา มหาวิทยาลัยมหิดล โดยจบ ฟุตบอล เป็นวิชาเอก อีกด้วย

โดยในช่วงแรกเนทโต้ยังทำงานเป็น พาร์ทไทม์อยู่ ยังไม่ได้บรรจุเป็นลูกจ้างประจำ โดยเริ่มงานครั้งแรกนั้น ทางด้านการ์เลส โรมาโกซ่า ผู้อำนวยการฝ่ายเทคนิคของสมาคมในเวลานั้นได้เห็นถึงความสำคัญของการมีคนคอยจัดทำและจัดเก็บวีดีโอเป็นข้อมูลอยู่ในทีมงานเยาวชนชุดอายุไม่เกิน 19 ปี (ตอนนั้นคุมทีมโดย ซัลวาดอร์ บาเลโร การ์เซีย หรือ ซัลบา โค้ชหนุ่มชาวสเปน)

จุดนี้เองที่ถือเป็นจุดเริ่มต้นที่ทำให้เนทโต้ มีโอกาสได้เริ่มและทำงานใกล้ชิดกับ เอคโคโน่ ที่ในขณะนั้นมีบทบาทสำคัญในการวางรากฐานฟุตบอลไทย และด้วยคุณสมบัติที่เหมาะสมในหลายๆ ด้าน

ทั้งความเป็นคนรุ่นใหม่ อายุยังน้อย มีทักษะทางด้านคอมพิวเตอร์และการตัดต่อเป็นอย่างดี จึงได้รับการสนับสนุนให้เข้าอบรมในหลักสูตร นักวิเคราะห์เกม จนจบหลักสูตรและได้รับใบประกาศมาในที่สุด

หลังจากนั้นสมาคมก็ยังให้การสนับสนุนผลักดัน ส่งไปฝึกอบรมหรือดูงานในที่ต่างๆ ทั้งในไทยและต่างประเทศอย่างต่อเนื่อง เช่น การไปดูงานที่ประเทศออสเตรเลีย กับ สโมสรซิดนีย์ เอฟซี เป็นต้น

นักวิเคราะห์เกมของสมาคมฟุตบอลแห่งประเทศไทย

ในตำแหน่งนักวิเคราะห์เกมนั้น อาจจะเรียกได้ว่า เนทโต้ ถือเป็นคนแรกๆ เลยของสมาคมฟุตบอล ที่มีตำแหน่งนี้ขึ้นมา โดยได้รับการบรรจุให้เป็นลูกจ้างประจำของสมาคม

การทำงานนั้น ก็จะได้รับมอบหมายให้เข้าไปทำงานร่วมกับทีมชาติในแต่ละชุดที่กำลังจะมีการแข่งขันในรายการต่างๆ ตั้งแต่ทีมชาติระดับเยาวชนชุดต่างๆ รวมไปถึงฟุตบอลหญิงทีมชาติด้วย แต่ก็ไม่ได้เสมอไปว่าจะต้องเข้าไปทำงานกับทุกชุด

ในบางกรณีของทีมบางชุด ยกตัวอย่างเช่น ทีมชาติไทยชุดใหญ่ของ มาซาทาดะ อิชิอิ เขาก็จะมีนักวิเคราะห์ของเขาเองอยู่แล้ว หรือถ้าทีมชาติในแต่ละชุดมีโปรแกรมการแข่งขันที่ทับซ้อนในช่วงเวลาเดียวกัน นักวิเคราะห์ก็จะต้องแบ่งงานแยกย้ายกันไปทำ

ปัจจุบัน ในทีมของเนทโต้ ก็มีน้องๆ มาช่วยอีก 2-3 คนด้วย แต่ในความเป็นจริงแล้ว ก็ยังถือได้ว่าน้อยเกินไปอยู่ดี เมื่อเทียบกับ เนื้องานที่มีความยากและซับซ้อน ทั้งยังต้องการความละเอียดและประสบการณ์ แต่ในจุดนี้ก็ต้องค่อยๆ พัฒนาปรับปรุงกันไป อย่างน้อยๆ ก็ถือว่าเป็นเรื่องที่ดี ที่ทีมชาติของเราก็ได้เริ่มต้นกันไปบ้างแล้ว

นอกเหนือจากการวิเคราะห์เกมแล้ว ในระหว่างช่วงที่ทีมชาติเว้นว่างจากการแข่งขัน เนทโต้ ก็จะไปช่วยงานในส่วนของโครงการ Talent ID ที่สมาคมฟุตบอลไทย ร่วมมือกับฟีฟ่าในการค้นหานักเตะเยาวชนเพื่อป้อนเข้าสู่ทีมชาติไทยในการจัดเก็บและรวบรวมข้อมูลทั้งวิดีโอของผู้เล่น และยังรับหน้าที่ในการเป็นวิทยากรในการอบรมให้ความรู้ต่างๆของสมาคมตามที่ได้รับมอบหมายอีกด้วย

นักวิเคราะห์เกม สำคัญแค่ไหน?

เนทโต้ บอกว่า

"สำคัญมาก แม้ว่าผมเองจะเรียนจบเอกฟุตบอลมา แต่ต้องยอมรับเลยว่า องค์ความรู้ต่างๆ ของฟุตบอลมันกว้างมาก สิ่งที่เราเรียนมาถือว่าเป็นพื้นฐานที่ทำให้เราเริ่มเดินได้แบบไม่หลงทาง"

และก็ยังคงต้องเรียนรู้ตลอดเวลา โดยเฉพาะเทคโนโลยีในปัจจุบัน ช่วยเราได้มาก ในการเข้าถึงองค์ความรู้ต่างๆ เพื่อนำมาใช้ในการพัฒนาตัวเอง

ในปัจจุบันการเอาชนะคู่ต่อสู้ 90 นาทีในสนาม อาจจะไม่พออีกต่อไปแล้ว เพราะทีมชั้นนำระดับโลกต่างๆ หรือทีมที่เป็นระบบอาชีพเต็มตัวแล้ว เขาเริ่มต้นวางแผนเอาชนะกันตั้งแต่นอกสนามแล้ว

ใครเตรียมตัวไปดีกว่า พร้อมกว่า ย่อมมีโอกาสเอาชนะมากกว่า ทีมที่ก่อนแข่งหน้าเสื่อเป็นรอง ก็อาจจะพลิกเอาชนะได้ ถ้ามีการวางแผนและเตรียมตัวที่ดี

การเตรียมพร้อมที่ดีนั้น ต้องครอบคลุมในทุกๆด้าน ไม่ว่าจะเป็นด้านสภาพร่างกายของผู้เล่น การจัดการของทีมงาน ทั้งการเดินทาง อาหาร ที่พัก ซึ่งความพร้อมนั้นหมายรวมไปถึงการวางแผนของทีมงานโค้ช ที่อาจจะประกอบไปด้วย หัวหน้าโค้ช ผู้ช่วยโค้ช โค้ชผู้รักษาประตู โค้ชกองหน้า โค้ชกองหลัง ฟิตเนสโค้ช นักกายภาพ แพทย์ ไม่เว้นแม้แต่ผู้ดูแลเสื้อผ้าหรือ Kitman

สิ่งที่ต้องการจะสื่อออกไปก็คือ ยิ่งมีทีมงานหลังบ้านมากเท่าไร ยิ่งเพิ่มโอกาสในการเอาชนะให้ทีมของคุณมากขึ้นเท่านั้น และหนึ่งในทีมงานที่จำเป็นต้องมีและจะมองข้ามไปไม่ได้เลย ก็คือในส่วนของ นักวิเคราะห์เกม นั่นเอง

นักวิเคราะห์เกม มีหน้าที่อะไรบ้าง?

ถ้าจะให้นึกภาพตามได้ ภาพแรกที่คุณจะเห็นพวกเขา ให้มองไปที่บนอัฒจันทร์สักฝั่งลองมองหา คนที่กำลังตั้งกล้องถ่ายวิดีโอการแข่งขันอยู่ แต่เมื่อมองดูแล้วก็ไม่น่าจะใช่ทีมถ่ายทอดสด หรือสื่อมวลชน แม้ว่าพวกเขาจะนั่งอยู่พร้อมแล็ปท็อปคู่กายเครื่องหนึ่งก็ตามที สิ่งที่คุณกำลังเห็นอยู่นั้น นั่นเป็นงานส่วนหนึ่งของพวกเขา..

เนทโต้ได้ยกตัวอย่างบางเรื่องมาเล่าให้พวกเราฟังกัน ว่าเขาต้องทำอะไรบ้าง และทำไปเพื่ออะไร

การตั้งกล้องบันทึกวีดีโอ จากเกมการแข่งขัน ถือเป็นส่วนหนึ่งของการทำงาน ไม่ว่าจะถ่ายทีมเราเองหรือไปถ่ายทีมคู่แข่ง ทั้งนี้ก็เพื่อที่จะนำมาใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูล

ส่วนกรณีที่ไม่ได้ไปถ่ายด้วยตนเองก็จะอาศัย การดูวิดีโอจากในอินเตอร์เน็ตเอา โดยจะมีโปรแกรมเฉพาะ ช่วยในการดูย้อนหลัง ดูได้เกือบทุกนัดทั่วโลก ที่เคยมีการถ่ายทอด ซึ่งโปรแกรมตัวนี้มีราคาค่าสมาชิกต่อปีแพงพอสมควรเลยทีเดียว

หลังจากนั้น เมื่อทุกอย่างเสร็จเรียบร้อยวิธีการของเนทโต้ เวลาส่งบทวิเคราะห์ไปให้โค้ชหรือผู้เล่นดู เขาจะพยายามจัดทำให้เข้าใจได้ง่ายที่สุด แบบทำเป็นภาพ ตีเป็นเส้นให้เห็นๆ ไปเลยว่าคุณต้องวิ่งตามเส้นนี้นะ โค้ชต้องการแบบนี้ หรือยกตัวอย่างพวกไฟล์วีดีโอที่ต้องเปิดขึ้นมาดู

เขายังได้ทำ QR Code ให้ด้วย โค้ชอยากดูนักเตะคนไหน สแกนปุ๊บ วีดีโอเปิดปั๊บ ง่ายกว่านี้ไม่มีอีกแล้ว

ถ้าต้องวิเคราะห์คู่ต่อสู้ที่เรากำลังจะต้องเจอ เนทโต้จะต้องดูย้อนหลังไป 3 นัดล่าสุดของทีมคู่แข่งเป็นอย่างน้อยหรือมากกว่านั้นถ้ายังไมได้ข้อสรุปของแนวทางการเล่น ว่าผลงานเป็นยังไง ใช้ชุดผู้เล่นกลุ่มไหน วิธีการเล่นเป็นแบบไหน ใครน่าจับตามอง แต่ละนัดโค้ชเขามีการปรับเปลี่ยนผู้เล่นหรือแผนการเล่นอะไรยังไงไหม

"เกมรุกทีมเขาเล่นกันอย่างไร เกมรับเล่นกันแบบไหน การเข้าทำหนักไปทางไหน ซ้ายหรือขวา เขาโจมตีตรงพื้นที่ส่วนไหนกี่ครั้ง สำเร็จกี่ครั้ง คิดเป็นกี่เปอร์เซ็นต์"

กองหลังคนไหนเป็นบ่อ ต้องเจาะอย่างไร ฟุตบอลเริ่มต้นเล่นแบบไหน เช่นเป็นบอลบิ๊วอัพ (การขึ้นเกม) จากผู้รักษาประตูเป็นต้น อันนี้คือตัวอย่าง การวิเคราะห์แบบภาพรวมของทีม

อีกสิ่งหนึ่งที่ต้องทำอยู่เป็นประจำคือ วิเคราะห์ผู้เล่นเป็นรายบุคคล เพื่อหาจุดอ่อนจุดแข็ง แล้วนำมาทำเป็นคำแนะนำให้นักเตะคนนั้น เพื่อใช้ในการพัฒนาตัวเอง เช่นผู้เล่นคนนี้ ยังไม่ค่อยเข้าใจรูปแบบการเล่นนะ ยังวิ่งผิดวิ่งถูก วิ่งหลุดตำแหน่ง ไม่ประกบตัว หรือกองหน้าวิ่งไม่ถูกไลน์ ซึ่งบางทีโค้ชก็เห็นและแนะนำผู้เล่นไปแล้ว แต่บทวิเคราะห์ของเรา จะทำให้เขาเห็นเป็นภาพมากขึ้น ช่วยสร้างความเข้าใจที่ถูกต้องให้เขา

ยกตัวอย่าง แฟนบอลอาจจะเคยเห็น กองหน้าบางคนพอยิงได้เสร็จ โค้ชไม่ได้ดีใจไปด้วย บางคนโดนตำหนิทันทีเลย เพราะการยิงได้นั้น มันอยู่นอกแผนไปมาก แค่บังเอิญยิงได้เท่านั้น แต่ถ้าเกิดลูกนั้นเกิดไม่เข้าขึ้นมา นักเตะเสียตำแหน่งไปแล้ว ความเสียหายมันมีมากกว่านั้นมาก อะไรแบบนี้เป็นต้น นักเตะจะได้เข้าใจว่าโค้ชต้องการอะไร

การดูผู้เล่นเป็นรายบุคคล เราทำสถิติถึงขนาดว่า กองหน้าคนนี้ การจับบอลเป็นยังไง ถ้าเพื่อนจะส่งบอลให้ต้องส่งความสูงระดับไหน ระดับพื้น ระดับเข่า แบบไหนที่จากสถิติที่ผ่านมาเหมาะกับกองหน้าคนนี้ การวิเคราะห์ที่ดี เราต้องทํากันถึงขนาดนั้นเลย

ส่วนคำถามที่ว่าให้ไปแล้วเขาดูหรือไม่ หรือโค้ชแต่ละคนเชื่อบทวิเคราะห์ของเราหรือไม่นั้น อันนี้ก็เป็นเรื่องส่วนบุคคลแล้ว

"งานของเราก็จบแค่นี้ เราทำงานของเราเต็มที่แล้ว เราคิดแค่นั้นพอ"

ก้าวต่อไปหลังจากนี้ของ “นักวิเคราะห์เกม” ในวงการฟุตบอล

ขึ้นชื่อว่าการเรียนรู้แล้ว ย่อมไม่มีวันสิ้นสุด คำว่า “นักวิเคราะห์เกม” ขอบเขตมันกว้างมาก ต่อยอดออกไปได้เรื่อยๆ เพราะแม้แต่ในระดับโลกเอง ศาสตร์แขนงนี้ก็ยังถือว่าใหม่อยู่มาก ยังมีการค้นคว้าและมีพัฒนาการก้าวหน้าไปควบคู่กับเทรนด์ของโลกฟุตบอลและโลกเทคโนโลยี

ตอนนี้ตัวเนทโต้เอง ก็ยังคิดว่า ส่วนตัวยังมีอะไรให้เรียนรู้อีกมาก กับบทบาทนักวิเคราะห์เกม ทุกวันนี้ก็ยังศึกษาเพิ่มเติมจาก บทความของต่างประเทศอยู่เรื่อยๆ ตามแต่โอกาสจะอำนวย เพราะจริงๆแล้วงานของ นักวิเคราะห์เกมนั้น ก็มีความคาบเกี่ยวกันไปหมดกับบทบาทอื่น เช่นเวลาวิเคราะห์รายบุคคล ก็ดูเหมือนแมวมอง พอวิเคราะห์ทั้งทีม จริงๆ ก็คือส่วนหนึ่งของงานโค้ช

เนทโต้เองก็คิดไว้เหมือนกันว่าอาจจะต้องเข้าอบรมการเป็นโค้ชควบคู่กันไปด้วย เพื่อที่จะได้มีความเข้าใจรูปแบบของเกมที่มากขึ้น ว่าในบทบาทของแต่ละหน้าที่มุมมองที่เขามองเข้าไปในเกมการแข่งขันนั้น เขากำลังคิดอะไรอยู่ คือรายละเอียดมันเยอะมากนะ ยังมีอีกเป็นร้อยเป็นพัน พูดทั้งวันก็ไม่จบ

การที่ฟุตบอลบ้านเรายังตามหลังประเทศชั้นนำอยู่เยอะพอสมควร อาจเป็นเพราะบุคลากรของเรายังมีน้อยเกินไป อย่างนักวิเคราะห์เกม ยกตัวอย่างประเทศญี่ปุ่น เขามีนักวิเคราะห์ทุกชุด แยกกันไปดูแลชุดต่อชุดเลย แล้วชุดนึงไม่ได้มีคนเดียว เขามีหลายคน กระจายกันทำงาน คนหนึ่งดูเกม อีกคนตัดต่อ อีกคนทำข้อมูล

ยิ่งคุณมีคนทำงานตรงนี้มากเท่าไร การวิเคราะห์ที่ออกมาก็จะมีความละเอียดและแม่นยำมากขึ้นตามไปด้วย ซึ่งผลลัพธ์ที่ออกมา ก็จะเป็นอย่างที่เราเห็นๆกัน

ดังนั้นตรงจุดนี้ ถ้าการทำงานของเราได้รับการสนับสนุนมากเท่าไร ก็จะยิ่งเพิ่มโอกาสและหวังผลในความสำเร็จได้มากขึ้นเท่านั้น แต่การที่มีเนทโต้และทีมเข้ามา ก็ถือว่าเป็นก้าวที่สำคัญก้าวแรกๆ ที่ดีที่จะช่วยพัฒนากันไปได้ต่อในอนาคต

โอกาสในวิชาชีพ?

นักวิเคราะห์เกม สามารถทำเป็นอาชีพได้จริงๆ ในวงการฟุตบอลต่างประเทศ นี่เป็นอีกหนึ่งอาชีพในฝันของคนที่รักฟุตบอล เป็นงานที่กำลังเติบโตไปกับการพัฒนาของวงการฟุตบอล โดยในประเทศไทยเอง หลายๆ สโมสรก็มีการทำงานในตำแหน่งนี้

เนทโต้มองว่า งานของเขายังไปต่อได้ แม้แต่ในแผนงานของสมาคมฟุตบอลแห่งประเทศไทย ก็ยังมีเป้าหมายในการจัดอบรม ทั้งการให้ความรู้แบบออนไลน์ หรือจะจัดอบรมเป็นหลักสูตรที่มีการออกใบประกาศนียบัตรให้ เพื่อสร้างบุคลากรทางด้านนี้ให้เพิ่มมากยิ่งขึ้น อันจะทำให้เป็นการยกระดับมาตรฐานของวงการฟุตบอลไทยไปอีกขั้น

หากคุณกำลังสนใจในอาชีพนี้ อย่ารอช้า เร่งหาความรู้ พัฒนาตัวเอง โอกาสยังคงเปิดกว้างอยู่อีกมาก ขอแค่มีความตั้งใจ เป้าหมายไม่หนีไปไหนแน่นอน ซึ่งก็ไม่แน่ว่าวิทยากรที่กำลังอบรมคุณอยู่ตรงหน้า อาจเป็นชายที่ชื่อว่า เนทโต้ ก็เป็นได้...

ติดตามเรื่องราวของเนทโต้ ศรันย์พัทธ์ บ่อพลอย ได้ที่..

FB : Saranpat Boeploy

IG : netto.limited